Çene kistleri, içi sıvı veya yarı sıvı materyal ile dolu, zar veya kapsül ile çevrili yapısal olarak balona benzeyen boşluklardır. Oluştukları yerde genişleyerek sürekli büyüme eğilimi gösterirler.
Kistler, insan vücudunun her tarafında oluşabilir ancak en çok çenelerde görülürler. Çene kemiği içinde, dişlerin kök ucunda veya dişetinde gelişebilirler.
Çene kistleri çoğunlukla sinsi bir şekilde çene kemikleri içinde büyürler ve enfekte olmadıkları takdirde belirti vermezler. Rutin diş muayeneleri ve kontrollerinde alınan filmlerde tespit edilirler.
Enfekte olan çene kistleri ise yüzde şişlik, ağrı, bulundukları bölgedeki dişlerde sallanma gibi belirtiler verebilirler. Alt çenede gelişen kistler, dudakta uyuşukluk, karıncalanmaya sebep olabilir. Sıklıkla gömülü bir dişle beraber görülürler.
Çene kistleri yavaş da olsa sürekli büyümeye devam eden oluşumlardır. Çene kistleri çevresindeki dişleri de içine alarak, çene kemiğini zayıflatarak büyümeye devam ederler.Zayıflayan çene kemiği ufak darbelerde bile kırılabilir hale gelir.Ayrıca diğer dişlerin köklerine baskı yaparak erimeye ve sallanmalarına sebep olabilir.Tedaviye geç kalınan olgularda çene kistleri çok büyük boyutlara ulaşıp sinüs, burun boşluğu, alt dudağı uyuşturan sinir gibi anatomik oluşumlara zarar verebilir, etkileri geri dönüşümsüz hale gelebilir, kötü huylu tümör oluşumu gibi ciddi sorunlara neden olabilirler.
Çene kistlerinin tedavisinde enükleasyon ve marsüpyalizasyon adı verilen iki yöntem kullanılır.
Enükleasyon; kistin cerrahi olarak tek parça halinde tamamen çıkarılmasıdır. Kistin büyüklüğüne göre lokal veya genel anestezi ile uygulanabilir.
Marsüpyalizasyon; sinüs boşluğu, alt dudağımızı uyuşturan sinir gibi dokularla ilişkili olan büyük boyutlara ulaşmış çene kistlerinin tamamen cerrahi olarak çıkarılması, bu anatomik yapılarda geri dönüşümü olmayan hasar ile sonuçlanabilir. Dolayısıyla bu durumda olan kistlerin ilk aşamada cerrahi olarak tamamen alınması her zaman tercih edilmemektedir.
Marsupyalizasyon yönteminde kist içerisine yerleştirilen bir aparey ile birkaç ay içinde kist boyutlarında çarpıcı bir küçülme elde edilmektedir. Küçülen kist, önem arzeden anatomik yapılardan uzaklaşır, tamamen alınması çok büyük oranda kolaylaşır. Cerrahi işlem sonra iyileşme süreci büyük oranda kısalır ve kolaylaşır, dokularda sıfır hasar ile iyileşme tamamlanır.